Kłótnie między rodzeństwem to zjawisko powszechne w każdej rodzinie. Choć bywają źródłem frustracji dla rodziców, odgrywają istotną rolę w kształtowaniu relacji międzyludzkich i emocjonalnego rozwoju dzieci. Przyjrzymy się, dlaczego konflikty między rodzeństwem są naturalnym elementem dorastania i jak mogą wpływać na więzi rodzinne. Opowiemy również na pytanie, jak radzić sobie z nimi w sposób konstruktywny i wspierający harmonijny rozwój dzieci. Jeśli jednak kłótnie są bardzo częste i burzliwe, warto skorzystać z konsultacji z psychologiem dziecięcym.
Dlaczego rodzeństwo się kłóci?
Rolą rodzica nie jest niedopuszczanie do kłótni, ale mądre postępowanie wobec ich pojawiania się. Dzieci często rywalizują o uwagę i miłość rodziców. Mogą czuć się zagrożone przez rodzeństwo, zwłaszcza jeśli mają wrażenie, że jedno z nich jest faworyzowane. Taka rywalizacja może powodować konflikty. Dzieci są różne. Różnice w charakterach, zainteresowaniach i sposobach radzenia sobie z emocjami mogą prowadzić do nieporozumień i sporów. Na przykład, bardziej ekspansywne dziecko może irytować swoje spokojniejsze rodzeństwo nadmierną aktywnością lub głośnym zachowaniem.
Kiedy dzieci się kłócą – inne powody
Dzieci mogą odczuwać zazdrość wobec osiągnięć lub umiejętności rodzeństwa. Jeśli jedno z dzieci odnosi sukcesy w szkole, sporcie czy w innych dziedzinach, drugie może czuć się zagrożone lub gorsze, co nierzadko prowadzi do kłótni. Dzieci w niektórych rodzinach mogą mieć przypisane pewne role, na przykład „starszy odpowiedzialny” lub „młodszy niesforny”. Te role mogą powodować napięcia, gdy dzieci czują się „uwięzione” w oczekiwaniach dorosłych lub nie chcą ich spełniać. Dzieci, zwłaszcza młodsze, nie mają też jeszcze rozwiniętych umiejętności rozwiązywania konfliktów w sposób pokojowy. Mogą reagować na różne sytuacje impulsywnie, co prowadzi do częstych sporów.
Rodzic w roli bezstronnego mediatora – jak postępować
Jako mediator, rodzic przede wszystkim powinien spokojnie wysłuchać, co dzieci mają do powiedzenia. Jak to zrobić? Przygotuj odpowiedni grunt do rozmowy. Możecie na wstępie zrobić kilka głębokich wdechów, zastosować technikę relaksacyjną, żeby ochłonąć z emocji.
Pozwól każdemu dziecku opowiedzieć swoją wersję zdarzenia, nie przerywaj, nie oceniaj, nie krytykuj. Pomóż każdej ze stron nazwać emocje, których doświadcza. Istotne jest, żeby dziecko zauważyło, że druga osoba może doświadczać smutku, niepokoju, niepewności. Pomóż zauważyć, że pod złością mogą kryć się właśnie te trudne, niezaspokojone emocje, które potrzebują ujścia.
Kłótnie między rodzeństwem – żelazne zasady dla rodzica
Pamiętaj o kilku bardzo ważnych kwestiach:
- Nie porównuj dzieci.
Zobacz, Alinka zachowuje się dużo lepiej niż ty! Można? Można!
- Nie wskazuj winnego. Nie wchodź w rolę sędziego. Nie pytaj kto zaczął i o co poszło. Nie daj się wciągnąć w konflikt.
Wychodzi na to, że to wina Marcela!
- Nie zawstydzaj dziecka.
I nie jest ci teraz głupio?! Wstydziłabyś się…
- Nie upokarzaj, nie przezywaj, nie wyśmiewaj.
Ale idiotycznie się zachowujesz!
- Nie przyklejaj etykietek i nie szufladkuj.
Jesteś bałaganiarzem, więc Julkowi ciężko z tobą wytrzymać.
- Nie używaj kwantyfikatorów.
Nigdy nie słuchasz, co się do ciebie mówi. Zawsze to samo…
- Nie wzbudzaj w dziecku poczucia winy
Wy mnie do grobu wpędzicie tymi kłótniami! Głowa mi już pęka!
Rozmowa, więzi i interakcje jako sposób na rozwiązywanie konfliktów
Bądź rodzicem który konstruktywnie podchodzi do rozwiązywania trudności, promuje system rozwiązywania konfliktów dzieci na zasadzie kompromisów i w systemie win-win. Rozwiązanie win-win to koncepcja, w której wszystkie strony zaangażowane w konflikt, negocjacje lub współpracę osiągają korzyści. W przeciwieństwie do rozwiązań, gdzie jedna strona wygrywa kosztem drugiej (win-lose), rozwiązanie win-win dąży do znalezienia kompromisu lub porozumienia, które przynosi satysfakcję wszystkim uczestnikom problematycznej sytuacji.
Literatura warta polecenia – jak oswoić temat kłótni między rodzeństwem
Jeśli chcesz dowiedzieć się jak rozwiązywać kłótnie między rodzeństwem, przeczytaj książkę A. Faber & E. Mazlish „Rodzeństwo bez rywalizacji”. To wyjątkowa pozycja, która stanowi cenne źródło wiedzy i praktycznych wskazówek dla rodziców pragnących zminimalizować konflikty między swoimi dziećmi. Napisana przez Adele Faber i Elaine Mazlish, autorki bestsellera „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały”, książka skupia się na budowaniu zdrowych relacji między rodzeństwem oraz unikaniu rywalizacji, która często prowadzi do napięć i konfliktów w rodzinie.
Faber i Mazlish oferują wiele konkretnych strategii i narzędzi, które rodzice mogą stosować na co dzień. Książka zawiera liczne przykłady z życia, dialogi i ćwiczenia, które pomagają lepiej zrozumieć dynamikę relacji między rodzeństwem oraz znaleźć sposoby na jej rozsądne uspokojenie. Uczy, jak ważne jest docenianie i wspieranie indywidualnych cech i talentów każdego dziecka, bez porównywania ich do siebie. Dzięki temu dzieci mogą rozwijać swoje unikalne umiejętności i poczucie własnej wartości, co zmniejsza rywalizację.
„Chyba oszaleję, nie daję już sobie z nimi rady!!!” – i co teraz
Jeśli kłótnie między rodzeństwem przybierają na sile, są coraz częstsze a Tobie brakuje już pomysłów i konstruktywnych sposobów, jak uspokoić tę burzę, z pomocą przyjdzie psycholog dziecięcy. Specjalista wesprze cię i pomoże znaleźć skuteczne strategie radzenia sobie z niepokojami w rodzinie i dynamicznym przebiegiem kłótni między rodzeństwem.
Psycholog pomaga zidentyfikować główne przyczyny kłótni między rodzeństwem. Uczy dzieci, jak rozpoznawać i wyrażać swoje emocje w zdrowy sposób. Pomaga również rodzicom zrozumieć, jak ważne jest, aby dzieci czuły się wysłuchane i zrozumiane. Często wprowadza techniki negocjacji, mediacji, a także strategie współpracy, które pomagają znaleźć rozwiązania zadowalające dla obu stron. Takie umiejętności są nie tylko pomocne w relacjach z rodzeństwem, ale również w życiu społecznym.
Terapia – indywidualna czy rodzinna
W zależności od sytuacji psycholog dziecięcy może pracować z dziećmi indywidualnie, aby pomóc im zrozumieć swoje emocje i potrzeby, lub zorganizować sesje grupowe z rodzeństwem, aby umożliwić im wspólne rozwiązanie konfliktów pod nadzorem specjalisty. Czasami równolegle odbywają się obie formy.
W niektórych przypadkach bywa również zalecana terapia rodzinna, żeby cała rodzina mogła lepiej zrozumieć dynamikę relacji i wspólnie pracować nad ich poprawą. Psycholog może również odbyć spotkania z rodzicami, na których uczy ich, jak reagować na kłótnie między rodzeństwem w sposób, który promuje samodzielność dzieci w rozwiązywaniu konfliktów, a jednocześnie minimalizujący stres w rodzinie. Pomoże też rodzicom w ustaleniu granic i zasad, które będą sprzyjać pokojowemu współistnieniu dzieci.
Trening Umiejętności Społecznych (TUS) i Trening Zastępowania Agresji (TZA)
Oczywiście może się okazać, że pomimo najlepszych chęci nie uda się nauczyć dziecka jak radzić sobie w sytuacjach stresowych. Wtedy warto zapisać dziecko na Trening Umiejętności Społecznych (TUS), który pomoże mu w mądry i spokojny sposób rozwiązywać sytuacje sporne. Jeśli Twoje dziecko reaguje agresją w pełnych emocji chwilach, najskuteczniejszy będzie Trening Zastępowania Agresji (TZA).Takie treningi to świetna zabawa w formie warsztatowej wśród rówieśników. Efekty TUS i TZA są szybkie i trwałe.
Dorastanie w obecnych czasach jest bardzo trudne. Dzieci otoczone elektroniką, mediami społecznościowymi, tracą umiejętności społeczne i nie radzą sobie z narastającym lękiem i stresem. Kłótnie między rodzeństwem są naturalnym zjawiskiem w każdej rodzinie. Choć mogą być źródłem stresu, odpowiednie podejście rodziców i wsparcie psychologiczne, pomogą w nauce rozwiązywania konfliktów przez dzieci. Poprzez rozwijanie empatii, poprawę komunikacji i wprowadzanie zasad współpracy, kłótnie mogą stać się okazją do budowania silniejszych i bardziej harmonijnych relacji między rodzeństwem.
